Placówki
PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności to komórka Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. To tutaj „legalizuje” się naszą niepełnosprawność. Zaświadczenie lekarskie wraz z podpisanym wnioskiem oraz kartami informacyjnymi należy złożyć bezpośrednio po wypisie ze szpitala lub w trakcie pobytu na rehabilitacji.
Powiatowy Zespół nadaje jeden z trzech stopni niepełnosprawności – znaczny, umiarkowany i lekki. Stopnie te są przyznawane w zależności od stopnia i rodzaju zaburzonych funkcji. Ponadto określane są rodzaje ulg i uprawnień, między innymi dofinansowanie do sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego, rodzaj zatrudnienia, pomoc w aktywizacji społecznej i zawodowej, czy Karta Parkingowa.
Po uzyskaniu orzeczenia można wnioskować o te formy wsparcia w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Tutaj można otrzymać legitymację osoby niepełnosprawnej, kartę parkingową czy dofinansowanie do różnego rodzaju sprzętu ułatwiającego funkcjonowanie. Tutaj można również wnioskować o dopłatę do turnusu rehabilitacyjnego.
Jednostką odwoławczą jest Wojewódzki Zespół Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności. Gdy orzeczony stopnień niepełnosprawności jest
nieadekwatny do poziomu niepełnosprawności, w ciągu dwóch tygodni można odwołać się od decyzji Powiatowego Zespołu Orzekania o
Niepełnosprawności. Gdy nadal występują uchybienia w orzeczeniu należy skierować wniosek do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto
Wojewódzki Zespół Orzekania o Niepełnosprawności wydaje orzeczenia w postaci tzw poziomu potrzeby wsparcia PPW
ZUS
Innym rodzajem orzecznictwa jest orzeczenie ZUS. Nie jest to orzeczenie o stopniu niepełnosprawności a jedynie o stopniu zdolności do pracy. Ubezpieczyciel(ZUS, KRUS czy ZER) nadaje jeden z trzech stopni – niezdolność do samodzielnej egzystencji, całkowita niezdolność do pracy oraz częściowa niezdolność do pracy (dawna I, II lub III grupa)Na podstawie tego orzeczenia oraz wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczyciel wypłaca rentę.
Może zdarzyć się taka sytuacja, że ubezpieczyciel odmówi wypłaty renty z powodu braku wymaganych tzw. okresów składkowych i nieskładkowych. Wówczas można wnioskować o przyznanie renty specjalnej bezpośrednio do prezesa ZUS, lub złożyć wniosek do Ośrodka Pomocy Społecznej o przyznanie zasiłku stałego. Do ZUS wnioskujemy także w celu wypłaty świadczenia określonego przez Wojewódzki Zespół Orzekania na podstawie wniosku o ustalenie poziomu wsparcia.
MOPS Miejsce Ośrodki pomocy społecznej
Są jednostkami powołanymi do udzielania pomocy w różnych sytuacjach kryzysowych, nie tylko osobom niepełnosprawnym. Pomoc jest przyznawana w postaci pieniężnej, niepieniężnej oraz rzeczowej. Świadczenia pieniężne to różnego rodzaju dotacje i zasiłki. Pomoc niepieniężna obejmuje głównie poradnictwo, natomiast pomoc rzeczowa to pomoc w postaci produktów żywnościowych, opału czy ubrania. Ośrodki pomocy społecznej przyznają także pomoc opiekunki środowiskowej. Nie należy mylić tej formy pomocy z pielęgniarską opieką długoterminową, która świadczy usługi w postaci zabiegów medycznych w postaci zastrzyków, zmiany opatrunków itp.
Świadczenia wspierające
Od 2024 roku osoby niepełnosprawne, które ukończyły 18. rok życia, mogą otrzymywać świadczenie wspierające. Przysługuje ono bez względu na dochody i inne dotychczas otrzymywane formy wsparcia. Otrzymanie świadczenia wspierającego zależy natomiast od uzyskania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, który w skali punktowej określony został na poziomie od 70 do 100 punktów. Decyzja ta jest wydawana przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (WZON). Dopiero posiadając taką decyzję osoba niepełnosprawna może złożyć do ZUS wniosek o świadczenie wspierające.
Wysokość świadczenia wspierającego przysługującego danej osobie niepełnosprawnej zależy od liczby przyznanych jej punktów oraz od aktualnie obowiązującej wysokości renty socjalnej. W przypadku ustalenia poziomu potrzeby wsparcia między 70 a 74 punktów kwota świadczenia
wspierającego wynosi 40 proc. renty socjalnej. Z kolei w przypadku przyznania osobie niepełnosprawnej od 95 do 100 punktów kwota świadczenia wynosi aż 220 proc. renty socjalnej.
Świadczenie wspierające będzie – podobnie jak renta socjalna – co roku waloryzowane. Obecnie renta socjalna wynosi 1780,96 zł. Świadczenie wspierające wprowadzane jest zgodnie z następującym harmonogramem:
– od 1 stycznia 2024 roku – dla osób z potrzebą wsparcia określoną na poziomie 87-100 punktów,
– od 1 stycznia 2025 roku – dla osób z potrzebą wsparcia określoną na poziomie 78-86 punktów,
Świadczenie uzupełniające dla osób dorosłych niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Świadczenie 500+ dla niesamodzielnych)
Świadczenie uzupełniające dla osób dorosłych niezdolnych do samodzielnej egzystencji jest potocznie nazywane 500+ plus dla niesamodzielnych.
Wypłaca je ZUS. Może być ono przyznane wyłącznie osobie pełnoletniej, na stałe zamieszkującej w Polsce. Osoba ta musi ponadto posiadać jedno z
poniższych orzeczeń:
– orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
– orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
– orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów wydane przed 1 września 1997 roku przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudniania.
Świadczenie 500+ dla niesamodzielnych przysługuje w kwocie 500 zł, jeżeli osoba niepełnosprawna nie jest uprawniona do emerytury ani renty i nie ma
ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych. Przysługuje ono również w pełnej wysokości, jeśli
łączna kwota otrzymywanych przez nią świadczeń nie przekracza obecnie 2419,33 zł brutto. W przypadku przekroczenia tej kwoty, świadczenie jest
wypłacane przy zastosowaniu tzw. formuły złotówka za złotówkę. Oznacza to wypłatę świadczenia pomniejszonego o kwotę przekroczenia. Aby otrzymać świadczenie 500+ dla niesamodzielnych, należy złożyć wniosek.
Zasiłek pielęgnacyjny
Zasiłek pielęgnacyjny jest przyznawany na częściowe pokrycie wydatków, które wynikają z konieczności zapewnienia pomocy i opieki innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje m.in.:
– niepełnosprawnemu dziecku,
– osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia, jeśli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności;
– osobie niepełnosprawnej powyżej 16 roku życia, która posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli niepełnosprawność ta powstała do czasu ukończenia przez nią 21. roku życia.
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje jednak osobie, która jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego. Jest on przyznawany i wypłacany przez ośrodek pomocy społecznej podległy wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby niepełnosprawnej.
Dodatek pielęgnacyjny
Dodatek pielęgnacyjny przysługuje m.in. osobom, które są całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji. Osoby takie muszą posiadać
orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS. Dodatek pielęgnacyjny jest wypłacany przez ZUS. Aby go otrzymać, należy złożyć do ZUS
wniosek o dodatek pielęgnacyjny wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia (OL-9) oraz ewentualną dokumentacją medyczną.
Renta socjalna
Rentę socjalną może otrzymać pełnoletnia osoba niepełnosprawna, która posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu. Ponadto naruszenie to musiało powstać przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25. roku życia. Ponadto do renty socjalnej uprawnia naruszenie sprawności organizmu, które powstało w trakcie kształcenia w szkole
doktorskiej, w czasie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Rentę socjalna wypłaca ZUS, który również wydaje w jej sprawie decyzję. Prawo do renty socjalnej może być przyznane na stałe, jeśli w przypadku danej osoby występuje trwała niezdolność do pracy. Może jednak również – w przypadku okresowej niezdolności do pracy – zostać przyznane na czas określony. Szczegółowe informacje na temat renty socjalnej znaleźć można na stronie ZUS.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
Rentę z tytułu niezdolności do pracy może otrzymać osoba uznana za całkowicie lub częściowo niezdolną – z powodu swojego stanu zdrowia – do wykonywania pracy zarobkowej. Za całkowicie niezdolną do pracy uznaje się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Z kolei za osobę częściowo niezdolną do pracy uznaje się taką, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi przez
nią kwalifikacjami. Szczegółowe informacje na temat renty z tytułu niezdolności do pracy znaleźć można na stronie ZUS.
Ulga rehabilitacyjna PIT
Z ulgi rehabilitacyjnej PIT może skorzystać m.in. osoba niepełnosprawna lub osoba mająca na utrzymaniu osobę niepełnosprawną. Skorzystanie z
ulgi jest możliwe w przypadku posiadania dokumentu stwierdzającego poniesione wydatki. Wszystkie szczegóły dotyczące ulgi rehabilitacyjnej PIT znaleźć można na stronie rządowej.
Krótszy czas pracy i dodatkowa przerwa
Czas pracy osoby niepełnosprawnej posiadającej orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim nie może przekraczać 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Natomiast w przypadku osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym
maksymalny czas pracy na dobę wynosi 7 godzin, natomiast w tygodniu nie może przekraczać 35 godzin. Jednocześnie krótszy czas pracy nie wpływa na wysokość wynagrodzenia.
Dodatkowo każdej osobie niepełnosprawnej przysługuje dodatkowe 15 minut przerwy w pracy, która wliczana jest do czasu pracy. Przerwę taką osoba niepełnosprawna może wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Ponadto osoby niepełnosprawne – niezależnie od stopnia
niepełnosprawności – nie mogą być zatrudniane w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Dłuższy urlop
Osobom posiadającym orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni roboczych na rok kalendarzowy. Jeśli urlop ten nie zostanie przez nie wykorzystany, przechodzi na kolejny rok jako zaległy urlop wypoczynkowy. Muszą wówczas wykorzystać go do 30 września.
Ponadto osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym lub umiarkowanym mogą korzystać z uprawnienia, jakim jest zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. To natomiast jest wówczas liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Wspomniane zwolnienie od pracy przysługuje na:
Pomoc psa asystującego
Pies asystujący to pies, który przeszedł odpowiednie szkolenie zakończone otrzymaniem certyfikatu. Pies taki jest odpowiednio oznaczony i towarzyszy osobie niepełnosprawnej w sytuacjach życia codziennego. Osoba niepełnosprawna z psem asystującym może korzystać z pewnych uprawnień. Aby to było możliwe, musi posiadać przy sobie certyfikat, który potwierdza status psa asystującego oraz aktualne zaświadczenie o wykonaniu obowiązkowych szczepień weterynaryjnych. Pies natomiast musi mieć założoną uprząż z napisem „Pies asystujący”.
Osoba niepełnosprawna z psem asystującym ma prawo wstępu:
– do obiektów użyteczności publicznej, takich jak np. urzędy, sądy, przychodnie i szpitale, sklepy, dworce, lotniska, szkoły i uczelnie;
– do parków narodowych i rezerwatów przyrody;
– na plaże i kąpieliska.
Karta parkingowa
Osoba niepełnosprawna może ubiegać się o wydanie karty parkingowej, która uprawnia ją do parkowania na specjalnie wyznaczonych miejscach parkingowych. Daje także możliwość – pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności – do niestosowania się do 9 znaków drogowych. Do znaków tych zalicza się:
-B-1 – zakaz ruchu w obu kierunkach;
– B-3 – zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych;
– B-3a – zakaz wjazdu autobusów;
– B-4 – zakaz wjazdu motocykli;
– B-10 – zakaz wjazdu motorowerów;
– B-35 – zakaz postoju;
– B-37 – zakaz postoju w dni nieparzyste;
– B-38 – zakaz postoju w dni parzyste;
– B-39 – strefa ograniczonego postoju.
Szczegóły dotyczące uzyskania karty parkingowej znaleźć można na stronie rządowej, lub na stronach Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie. Należy podkreślić, że karta parkingowa respektowana jest na terenie całej Unii Europejskiej jedynie w zakresie parkowania na tzw. „kopertach”, natomiast niestosowanie się do powyższych znaków drogowych obowiązuj
Ulgi i bezpłatne przejazdy
Osoby niepełnosprawne mogą liczyć na ulgi, a w niektórych przypadkach nawet na bezpłatne przejazdy środkami transportu publicznego. Szczegółowe informacje na ten temat znaleźć można w Ustawie z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, lub na stronach internetowych poszczególnych przewoźników. Ulgi stosowane są w różnym wymiarze w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Oprócz samych niepełnosprawnych, ulgi posiadają także ich opiekunowie lub przewodnicy.
Zwolnienie z opłat abonamentowych
Osoby niepełnosprawne mogą również liczyć na zwolnienie z opłat abonamentowych RTV. Przysługuje ono osobom posiadającym orzeczenie o:
zaliczeniu do I grupy inwalidów, całkowitej niezdolności do pracy; znacznym stopniu niepełnosprawności.
Przywilej pocztowy
Ulga ta polega na bezpośrednim doręczaniu przesyłek pocztowych(bez wkładania do skrzynki pocztowej) oraz na bezpośrednim odbiorze przesyłki od nadawcy przez doręczyciela, oczywiście po wcześniejszym zgłoszeniu takiej potrzeby.
Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych
Zgodnie z Ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych osoby niepełnosprawne mogą być zwolnione z PCC przy zakupie samochodu osobowego. Jest to jednak zależne od rodzaju niepełnosprawności. Zwolnienie z PCC przysługuje osobom o:
– znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia;
– lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu.
Na takich samych zasadach osobom niepełnosprawnym przysługuje zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku nabycia na potrzeby własne sprzętu rehabilitacyjnego, wózka inwalidzkiego, motoroweru czy motocykla.
Zwolnienie z kosztów sądowych
Osoby niepełnosprawne mogą zostać zwolnione z kosztów sądowych. Zwolnienie to nie następuje jednak automatycznie. Osoba niepełnosprawna musi złożyć do sądu odpowiedni wniosek. Dopiero jeśli zostanie on rozpatrzony pozytywnie, zostanie zwolniona z kosztów sądowych.
Zwolnienie z opłat za psa
W niektórych gminach obowiązuje opłata za psa. Są z niej jednak zwolnione osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Nie muszą jej wnosić również niepełnosprawni posiadający orzeczenie o dowolnym stopniu niepełnosprawności, jeśli ich pies jest psem asystującym.
Wsparcie ze środków PFRON
Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą starać się również o wsparcie finansowe ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Wsparcie to można otrzymać m.in. w zakresie dofinansowania do:
– turnusu rehabilitacyjnego;
– sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego i środków pomocniczych;
– likwidacji barier architektonicznych;
– likwidacji barier w komunikowaniu się.
Szczegółowe informacje na temat wsparcia znaleźć można na stronie PFRON. Należy jednak zaznaczyć, że wnioski na dofinansowanie ze środków PFRON należy składać poprzez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie lub elektronicznie poprzez System Obsługi Dofinansowań (SOW) PFRON. Ta forma składania wniosków jest wygodniejsza i lepiej punktowana, czyli zwiększa szansę na otrzymanie dofinansowania.